ยี่หร่า / เทียนขาว
ชื่อสามัญ / ชื่ออังกฤษ: Cumin
ชื่อวิทยาศาสตร์: Cuminum cyminum Linn.
วงศ์: Umbelliferae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ยี่หร่า เป็นพืชล้มลุก ลําต้นตั้งตรงแตกกิ่งก้านสาขาจำนวนมาก ใบมีลักษณะเป็นเส้นเล็กๆ แตกออกเป็นง่าม ดอกออกเป็นช่อมีขนาดเล็กสีขาวหรือสีชมพู ผลมีลักษณะยาวรี สีน้ําตาลเหลืองคล้ายข้าวเปลือกแต่มีขนาดเล็กกว่า ภายในผลจะแบ่งออกเป็น 2 ซีก มีกลิ่นรสเผ็ดและขม
แหล่งที่พบ
เป็นเครื่องเทศที่นําเข้าจากต่างประเทศ เช่น ประเทศอินเดีย และประเทศจีน
สารสําคัญที่พบ
ผลแก่ของยี่หร่าหรือทียนขาวนั้น เมื่อนําไปกลั่นด้วยไอน้ําจะได้น้ํามันหอมระเหย ซึ่งมีกลิ่นรสเผ็ดร้อน ไม่ชวนดม ซึ่งสารสําคัญที่ทําให้มีกลิ่นรสเฉพาะตัว คือ สารคิวมินิค แอลดีไฮด์ (Cuminic aldehyde) และสารที่รองลงมา คือ พารา-ไซมีน (ρ-Cymene) ไดเพนทีน (Dipentene) คิวมีน (Cumene) เบต้า-เฟลแลนดรีน (β-Phellandrene) และอัลฟา-เทอร์เพนนีออล (α-Terpeneol) เป็นต้น
สรรพคุณ
น้ำมันยี่หร่า หรือ น้ํามันเทียนขาวนั้น มีฤทธิ์ในการขับลมดังนั้นในตํารายาแผนโบราณ จึงนําผลยี่หร่ามาใช้เป็นยาขับลม แก้ดีพิการ ขับเสมหะ แก้นิ่ว ขับระดูขาว และใช้ เป็นยาฝาดสมานสําหรับผู้ที่มีอาการท้องร่วง ส่วนในตํารายาจีนเชื่อว่าเทียนขาวมีฤทธิ์อุ่นเผ็ด ช่วยบํารุงไตและม้ามให้ทํางานเป็นปกติ รักษาอาการ ปวดท้องโดยช่วยขับลมในกระเพาะอาหารและลําไส้ นอกจากนี้ยังมี สรรพคุณช่วยเพิ่มน้ํานมในสตรีหลังคลอดและช่วยให้เจริญอาหาร
ส่วนที่ใช้ประกอบอาหาร
ผลแก่แห้ง
วิธีใช้ในการประกอบอาหาร
เทียนขาวเป็นส่วนผสมในเครื่องแกงกะหรี่และใช้แต่งกลิ่นอาหาร เครื่องดื่มและขนมหวาน เช่น ขนมปัง เค้ก
ข้อสังเกต
1. ยี่หร่า หรือเทียนขาวนั้นยังมีการใช้ในอุตสาหกรรมแต่งกลิ่นเครื่องหอม เช่น น้ําหอม ด้วยเช่นกัน
2. ในตํารายาจีนเชื่อว่าใบเทียนขาวให้พลังอุ่น เม็ด โดยมีรายงาน ว่าสามารถใช้ขยายหลอดเลือดเพื่อรักษาความดันโลหิตสูงในสัตว์ทดลองได้
#ยี่หร่า #เทียนขาว #เครื่องเทศ #สมุนไพร #ปฐมาพาณิชย์